ΤΟ ΤΡΑΥΜΑ

Στην αρχαία γη του βαθύστερνου Εύξεινου Πόντου, στην Αμισό, στην Τραπεζούντα, στα αγέρωχα Κολχικά βουνά, στη φημισμένη Έφεσσο των αιώνων, στη Σμύρνη την ονειρεμένη και αξιοδάκρυτη, στο Αφιόν Καραχισάρ, στην Αλμυρά Έρημο, στον Σαγγάριο ποταμό, στα βάθη της Ανατολίας αλλά και στην αρχόντισσα Θεσσαλονίκη, διαδραματίζεται η ιστορία αυτή. Ο χρόνος της αρχίζει από το 1912 και την έναρξη των νικηφόρων βαλκανικών πολέμων και λήγει λίγο χρόνο μετά τον Αύγουστο του 1922 και την κατάρρευση του αχανούς ελληνικού μετώπου, που εκτει­νό­ταν από την Κίο της Προποντίδας ως τη δεξιά όχθη του Μαιάνδρου. Η μικρασιατική εκστρατεία του 1919, οι περιφανείς νίκες των Ελλήνων στα βάθη της Μικράς Ασίας κι ύστερα η ήττα, η αιματοβαμμένη υποχώρηση της ελληνικής στρατιάς, η εγκατάλειψη των Ρωμιών της Μικρασίας στις ορδές του μανιασμένου τουρκικού όχλου, η απώλεια πανάρχαιων κοιτίδων πολιτισμού ελληνικού, όπου αναπτύχθηκαν ο στοχασμός κι ο λόγος, συνιστούν "το τραύμα", τη μεγαλύτερη καταστροφή στη σύγχρονη ελληνική ιστορία: ένα χαίνον τραύμα στο σώμα της Ελλάδας.

Οι ήρωες του μυθιστορήματος άλλοι πολεμούν στις απρό­σβατες κατάδρυμες πλαγιές των Ποντικών Άλπεων ή βρίσκουν καταφύγιο πάνω στην παρθενική ασπιλοσύνη των κορυφών τους, άλλοι προελαύνουν νικητές ως τον Σαγγάριο, κάποιοι μαρτυρούν οικτρά στα αμελέ ταμπουρού και στις μετατοπίσεις των γυναικόπαιδων από τα παράλια προς την ενδοχώρα, όπου το ταξίδι ήταν ο θάνατος, κάποιοι περιγελούν τον Χάρο κι άλλοι του παραδίδονται άκοντες. Ποταμοί αιμάτων και δακρύων, γόοι και κοπετοί, εκατόμβες νεκρών. Η Ιστορία, μια μαινόμενη θύελλα, που επιχειρεί να τους καταποντίσει, αλλά εκείνοι ορθώνουν ανάστημα, ζουν πλέρια, ερωτεύονται, παντρεύονται, μάχονται παράφορα για τις αξί­ες που πιστεύουν ή απαντέχουν καρτερικά και πάντως όλοι τους κατα­ξιώνουν την ύπαρξή τους.