Η ΓΕΝΕΣΗ ΤΟΥ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΣΜΟΥ

Η Γένεση του Ολοκληρωτισμού ή η Οικονομική Υπανάπτυξη και Κοινωνική Επανάσταση, όπως ήταν ο αρχικός τίτλος του βιβλίου, εκδόθηκε για πρώτη φορά στην Αθήνα, το 1959. Η παρούσα έκδοση είναι η τέταρτη και πραγματοποιείται σε μια εποχή κατά την οποία η Σοβιετική Ένωση έχει πάψει πλέον να υπάρχει, ενώ η αναρώτηση για τη φύση του καθεστώτος παραμένει ακέραιη! Η μεγάλη μελέτη του Κώστα Παπαϊωάννου αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα έργα της παγκόσμιας βιβλιογραφίας για την ερμηνεία του μετασχηματισμού του καθεστώτος, που προήλθε από τη σοβιετική επανάσταση, σε ολοκληρωτική δικτατορία. Το έργο αυτό εξετάζει τόσο το ιστορικό υπόβαθρο του ολοκληρωτισμού, την τσαρική Ρωσία, όσο και το ταξικό του περιεχόμενο, τον μετασχηματισμό της ιντελιγκέντσιας και του κόμματος, σε συνθήκες οικονομικής υπανάπτυξης, σε μια νέα άρχουσα τάξη, ολοκληρωτικού χαρακτήρα. Τέλος, επισημαίνει τα κενά της μαρξιστικής θεωρίας κυρίως σε σχέση με την υποτίμηση του κράτους και του εθνικού ζητήματος.
Έτσι δεν αποτελεί μόνο ένα πρωτοποριακό και προδρομικό έργο -ίσως το σημαντικότερο που είχε γραφτεί μέχρι την έκδοση του- για το ζήτημα, αλλά και μια κλασσική και αξεπέραστη μελέτη, απαραίτητη σήμερα για να κατανοήσουμε τι συνέβη στη Σοβιετική Ένωση. Αποτελεί εξίσου σημαντικό γεγονός, το ότι αυτό το ογκώδες βιβλίο, με την επιστημονική και πολιτική του πληρότητα, γράφτηκε και εκδόθηκε σε πρώτη έκδοση στα ελληνικά από έναν μελετητή μεγάλης εμβέλειας, στα τριαντατρία του χρόνια. Αποτελεί -κυριολεκτικά- τίτλο τιμής για τη νεοελληνική σκέψη, το ότι, με τον Παπαϊωάννου, πρωτοπόρησε, σε παγκόσμια κλίμακα, στην ανάλυση του σοβιε-τικού καθεστώτος, έστω και εάν αγνοήθηκε, όπως όλοι οι μεγάλοι πρωτοπόροι, στην ίδια του τη χώρα, για πολλά χρόνια.