ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΑΘΕΟΥ ΙΟΥΛΙΑΝΟΥ

Ποιος ήταν τελικά ο Ιουλιανός; Ποιος ο ελληνισμός που πρέσβευε; Ποια η σχέση του με τον νεοπλατωνισμό και τη θεουργία; Ποιο το περιεχόμενο του σπουδαιότερου έργου του, του "Κατά Γαλιλαίων;". Ποιος ο αντίκτυπος του έργου αυτού στην εποχή του Κυρίλλου, 70 περίπου χρόνια μετά τον θάνατο του αυτοκράτορα; Μήπως οι θέσεις του Ιουλιανού εξακολουθούσαν να σαγηνεύουν ένα σημαντικό μέρος ανθρώπων όχι μόνον της Αλεξάνδρειας αλλά και της αυτοκρατορίας εν γένει;

Είναι αλήθεια, σημειώνουν οι ιστορικοί, ότι στην αυτοκρατορία των αρχών του 5ου αιώνα και ειδικά στην Αλεξάνδρεια, που ήταν τότε μία πολύ σημαντική εστία διανόησης, η ειδωλολατρία δεν έχει εκλείψει οριστικά και ο κίνδυνος του παγανισμού σοβεί ακόμη. Τα είδωλα κρύπτονται μέσα στη γη και αποκαλύπτονται κατά το σούρουπο, la nuit tombee, κατά την έκφραση του Evieux, για να χρησιμοποιηθούν σε ειδωλολατρικές τελετές, οι οποίες ουδόλως έχουν εκλείψει. Μέσα σε αυτό το κλίμα της θρησκευτικής αστάθειας και της ροπής προς την ειδωλολατρία ο Ιουλιανός ξαναανακαλύπτεται. Το έργο του επικαιροποιείται και οι κατηγορίες του εναντίον της ευαγούς ημών πίστης εξακτινώνονται urbi et orbi.

Και εδώ παρεμβαίνει ο Πάπας της Αλεξάνδρειας για να ανακόψει τον θρασύτατο Ιουλιανό και να ανασχέσει το κατηγορητήριο του κατά Γαλιλαίων έργου του. Συντάσσει το δικό του έργο, το κατά Ιουλιανού και επιχειρεί με τον τρόπο αυτό να πλήξει τον αντίπαλό του εις την ιδικήν του περιοχή, εκείνη της κλασικής φιλοσοφίας και παιδείας, την οποία υποτίθεται ότι κατείχε και ορθά εκπροσωπούσε. Ο Κύριλλος όμως ομολογεί ότι παραθέτει ακέραιες τις θέσεις του Ιουλιανού, χωρίς να παρεμβαίνει κατά τη διατύπωσή τους και αυτό αποτελεί για τον αναγνώστη, που θέλει να γνωρίσει αντικειμενικά και αδέσμευτα τον Ιουλιανό, πολύτιμο εργαλείο.

Ο Ιουλιανός ονομάστηκε αποστάτης και ως αρνησίθρησκος σημάδεψε την ιστορία, ως το πρόσωπο εκείνο που επιχείρησε να πραγματοποιήσει το ατελέσφορο, το άπελπι, μάλλον καλύτερα το άνελπι, να επαναφέρει τα είδωλα στην ιστορία, μη συνειδητοποιών