ΕΙΚΟΝΟΚΛΑΣΤΙΚΑ

Έχω κατά καιρούς εξεγερθεί εναντίον "διανοουμένων" που με εξοργίζουν με τα γραπτά τους μέχρις εκρήξεως. Και έχω την αδυναμία να πιστεύω πως αυτός ο θυμός και η εξανάσταση είναι δείγματα ψυχικής και πνευματικής υγείας: όταν αρχίσω να ανέχομαι τα πάντα αδιαμαρτύρητα, ένα ελατήριο ζωής θα έχει σπάσει μέσα μου και θα έχω καταντήσει άθυρμα. Ενεργώντας έτσι δεν περιμένω την επιδοκιμασία κανενός, δεν κερδίζω παρά τον αυτοσεβασμό μου και, αντίθετα, εκτίθεμαι στον αντίλογο, στην ανασκευή, στο ρεζίλεμα αν έχω άδικο. Είναι αυτάρεσκο, αλλά θα το πω: το σθένος πληρώνεται· και η πρόθυμη αποδοχή του τιμήματος λέγεται λεβεντιά.

Άλλοι ενεργούν ασφαλέστερα και δε φοβούνται πως θα πληρώσουν τίποτε. Με τους ζωντανούς δεν τα βάζουν, είτε γιατί δεν πιστεύουν ή δεν έχουν σιγουριά για τίποτε, είτε γιατί δε θέλουν να τα χαλάσουν με κανέναν και να κλείσουν πόρτα καμιά. Τους στόχους τους τους διαλέγουν προσεκτικά ανάμεσα στους πεθαμένους που κανείς δεν τους σκέπτεται, και σε οντότητες άσαρκες που δεν προσφέρεται να υπερασπίσει κανείς. Ποιος να ενδιαφερθεί τώρα για τον Πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄, τον επίσκοπο Παλαιών Πατρών Γερμανό, το Βαλαωρίτη, τον Παλαμά ή τον Ξενόπουλο; Και ποιος στους καιρούς μας θα νοιαστεί για την πατρίδα, τη σημαία ή την εθνική μας ταυτότητα; Πυρ! λοιπόν! Και δεν πρόκειται να σας αντείπει κανείς. Αντίθετα, θα διακριθείτε!

Διαφορετικές στάσεις, και την έννοια τους την έχει φωτίσει ο αγέραστος Ροΐδης: "Ο 'Ελλην στέργει συνήθως να είπη την αλήθειαν, ουχί όμως και να την γράψη. Ομιλεί υπέρ της αληθείας δωρεάν, αλλά γράφει μόνον εκ συμφέροντος". Τι να σας πω! Έρχονται στιγμές που αισθάνομαι βαθύτατα πως είμαι ένας περιθωριακός ερασιτέχνης. Και, με πολλήν υπερηφάνεια, διόλου Έλληνας (σελ. 712-713).