ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ ΕΞΕΜΠΛΑΡΙΟΝ

[...] Η Ευχαριστιακή Εκκλησιολογία του αγίου Περγάμου οδήγησε τα θεολογικά πράγματα, τόσο σε αναθεώρηση, όσο και στην ορθή διατύπωση της Θεολογίας της Εκκλησίας με βάση πλέον το εκκλησιαστικό γεγονός, την εκκλησιαστική εμπειρία και συμμετοχή και όχι από την άποψη του ακαδημαϊκού αφηρημένου και φιλοσοφικού στοχασμού.

Η μεγάλη και μοναδική προσφορά του αγίου Περγάμου στη Θεολογία του σήμερα είναι ο δημιουργικός τρόπος με τον οποίο ανασύρει και φέρνει στο τώρα και παράλληλα ανασυνθέτει την Πατερική Θεολογία και σκέψη μέσα από τις Βιβλικές πηγές, τα κείμενα των Πατέρων, την εκκλησιαστική ιστορία και τη λειτουργική πράξη. Κάνει δε, τη σύνθεση αυτή με τρόπο σαφή, γενναίο και επαγωγικό καθοδηγώντας σε μια επανεύρεση του αρχαίου κάλλους της "νύμφης" Εκκλησίας, πούναι η Θεολογία Της, "όπως οδήγησε σε ανάλογη επαναδιατύπωση τον Γρηγόριο Παλαμά η διασάφηση της διάκρισης Ουσίας και Ενεργειών ή τον Μάξιμο τον Ομολογητή η διασάφηση των δύο θελημάτων στο Χριστό. Δεν θα ήταν λοιπόν υπερβολή να αναγνωρίσει κανείς στο Ζηζιούλα μια θεολογική σύνθεση ανάλογη με τις καθοριστικές της ορθόδοξης αυτοσυνειδησίας συνθέσεις της εποχής των Πατέρων. Αυτό το επίτευγμα αναδείχνει τον Ζηζιούλα, ως τον σημαντικότερο ορθόδοξο θεολόγο της μετά τον Γρηγόριο Παλαμά εκκλησιαστικής περιόδου". [...]

(από τον πρόλογο του Αρχιμανδρίτη Χρυσόστομου)