Η ΑΤΕΛΗΣ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑ-Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΣΤΗΝ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ CONDICTIO POSSESSIONIS

Αντικείμενο της πραγματείας αποτελεί η σύνθετη νομική κατάσταση που δημιουργείται σε περίπτωση απώλειας της εμπράγματης προστασίας της κυριότητας, λόγω παραγραφής, απόσβεσης ή αποδυνάμωσης της διεκδικητικής αγωγής, χωρίς ταυτόχρονη κτήση της κυριότητας από τον νομέα με χρησικτησία. Η απισχνασμένη από την εξουσία δίωξης, πλην όμως μη καταργηθείσα κυριότητα, αφενός, και η κατάσταση νομής που εδραιώνει ο υπέρ ου η παραγραφή, απόσβεση ή αποδυνάμωση νομέας, αφετέρου, συγκρούονται μεταξύ τους σε πολλαπλά επίπεδα. Ανακύπτει έτσι το πρόβλημα, ποια εξ αυτών κατισχύει της άλλης και στη βάση ποιών συστηματικών και τελολογικών κριτηρίων, πρόβλημα που δεν επιλύει ο νομοθέτης με ρητές διατάξεις. Η απάντηση στο ερώτημα αυτό συναρτάται προς τις εξουσίες, τις οποίες διατηρεί ο κύριος, παρά την απώλεια της διεκδικητικής αγωγής, τόσο για διάθεση και αξιοποίηση εν γένει του πράγματος, κυρίως όμως για ανάκτηση της νομής με αποκαταστατικές αξιώσεις ενοχικού χαρακτήρα και ιδίως με την αγωγή του αδικαιολόγητου πλουτισμού.

Η κυριότητα αποτελεί έναν «οργανισμό», μια έννομη σχέση, θεμελιώδης λειτουργία της οποίας είναι η ένταξη του πράγματος στην περιουσία του κυρίου, η προσβολή της οποίας γεννά ταυτόχρονα εμπράγματες και ενοχικές αξιώσεις. Η προστασία της κυριότητας με την condictio possessionis και η σχέση της τελευταίας προς τη διεκδικητική αγωγή δεν έχουν όμως ερευνηθεί επαρκώς στην ελληνική έννομη τάξη. Μεμονωμένα επιστήμη και νομολογία ασχολήθηκαν μέχρι σήμερα με τα ειδικότερα ζητήματα της συρροής της condictio possessionis με την αγωγή αποβολής από τη νομή, καθώς και με το αν η χρησικτησία αποτελεί νόμιμη αιτία πλουτισμού. Τα ειδικά αυτά ζητήματα δεν δύνανται όμως να εξετασθούν με συστηματική πληρότητα, ενόσω εξετάζονται αποκομμένα από τη γενικότερη προβληματική της προστασίας της κυριότητας με την αξίωση του αδικαιολόγητου πλουτισμού, της οποίας συνιστούν ειδικότερες εκφάνσεις. Η γενικότερη αυτή προβληματική αποτελεί το αντικείμενο της μελέτης.