ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΟΥ ΓΚΑΙΡΛΙΤΣ 1916-1919

H περίοδος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου βιώθηκε με ιδιαίτερη ένταση και σφοδρότητα στην Ελλάδα, αφού η διαμάχη του Βασιλιά Κωνσταντίνου με τον πρωθυπουργό Βενιζέλο για την στάση που θα κρατούσε η χώρα απέναντι στα στρατόπεδα των αντιμαχομένων οδήγησε στον πρώτο Εθνικό Διχασμό και στα θλιβερά επακόλουθά του.
Η ανά χείρας μελέτη του Γεράσιμου Αλεξάτου πραγματεύεται μια από τις τραγικότερες περιπλοκές της περιόδου, το ζήτημα της αιχμαλωσίας, στα τέλη του καλοκαιριού του 1916, του Δ` Σώματος Στρατού και της μεταφοράς και εγκατάστασής του στην Γερμανία, στην μικρή συνοριακή πόλη της Σιλεσίας Γκαίρλιτς. Εκεί περίπου 7.000 Έλληνες στρατιώτες και αξιωματικοί παρέμειναν υπό περιορισμό για δυόμισι περίπου χρόνια. Ο συγγραφέας πραγματοποίησε εκτεταμένη έρευνα στα γερμανικά (ομοσπονδιακά και τοπικά) αρχεία, αξιοποίησε τις ελληνικές διαθέσιμες πηγές καθώς και τις μαρτυρίες ορισμένων από τους πρωταγωνιστές και προχώρησε στη σύνθεση μιας νηφάλιας, γλαφυρής και ενδιαφέρουσας μελέτης. Στις σελίδες της ξετυλίγεται το πολιτικό σκηνικό της εποχής, οι συνθήκες μεταφοράς των αιχμαλώτων με τα τρένα από την Καβάλα στη Γερμανία καθώς και η διαδικασία της εγκατάστασης και της διαβίωσής τους εκεί. Αναδεικνύεται επίσης η πλούσια πνευματική κίνηση και παραγωγή των Ελλήνων στρατιωτικών, ανάμεσά τους και του σπουδαίου θεατρικού συγγραφέα Βασίλη Ρώτα. Ιδιαίτερα αποκαλυπτικό είναι ακόμη το κεφάλαιο στο οποίο περιγράφεται η επιστροφή της πλειοψηφίας των αιχμαλώτων στην Ελλάδα, μετά το τέλος του πολέμου. Αλλά εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει και η επόμενη περίοδος της ζωής τους, η υποδοχή στην Ελλάδα, αφού οι περιπέτειες των Ελλήνων αξιωματικών δεν σταμάτησαν στα εδαφικά όρια της Γερμανίας, αλλά συνεχίσθηκαν, εντάχθηκαν και αποτύπωσαν τα πάθη και τις εντάσεις του Εθνικού Διχασμού στη διάρκεια του Μεσοπολέμου, καθώς πολλοί από αυτούς κατηγορήθηκαν και καταδικάσθηκαν ως ριψάσπιδες.
Η παραπάνω «Οδύσσεια» των Ελλήνων στρατιωτικών του Δ` Σώματος Στρατού διαθέτει αρκετά από τα χαρακτηριστικά της ελλην