ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΚΑΙ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΑ ΓΥΜΝΑΣΙΑ (8ος ΤΟΜΟΣ)

Ο άνθρωπος πρώτα χρησιμοποίησε τον προφορικό και έπειτα το γραπτό λόγο. Με τον προφορικό λόγο ο άνθρωπος έχει άμεση επαφή με τους συνανθρώπους του. Στέλνει ή δέχεται μηνύματα άμεσα χωρίς να χρησιμοποιεί τεχνητά μέσα (π.χ. το τηλέφωνο). Μόνο όταν συζητάει με άλλον που βρίσκεται μακριά του, χρησιμοποιεί τα τεχνητά μέσα.
Με τον προφορικό λόγο ο άνθρωπος φανερώνει τις ψυχικές διαθέσεις και μεταπτώσεις του. Αποδίδει όλες τις αποχρώσεις των συναισθημάτων και των ιδεών του. Γίνεται πιο πειστικός με τη χρήση του ζωντανού και δυνατού προφορικού λόγου. Εκφράζει απλά και αυθόρμητα τις εμπειρίες και τα βιώματά του, τις σκέψεις και τα συναισθήματά του, τα ενδιαφέροντα και τους προβληματισμούς του. Είναι γεμάτος δύναμη και ορμή, χρώμα και παλμό, συναίσθημα και πάθος. Βρίσκει καλύτερα την αντικειμενική αλήθεια μέσα από το ζωντανό και αμερόληπτο διάλογο. Μπορεί να επικοινωνεί με τους συνανθρώπους του, έστω και αν είναι αγράμματος.
Επειδή όμως ο άνθρωπος δεν μπορεί να επικοινωνήσει με άλλους μακρινούς συνανθρώπους του ή με απόντες, επινόησε τη γραφή. Με τη γραφή ο λόγος γίνεται αθάνατος. Γιατί δεν χάνεται ο προφορικός λόγος. Διασώζεται ο λόγος διαμέσου των αιώνων. Νικιέται ο χώρος και ο χρόνος. Με το γραπτό λόγο ο άνθρωπος οξύνει τη μνήμη και την κρίση του, πολλαπλασιάζει τις γνώσεις του και διασώζει τα πνευματικά δημιουργήματα του παρελθόντος. Συντηρεί την ιστορική μνήμη, την εμπειρία και γνώση των συνανθρώπων του. Ανταλλάσσει τις επιστημονικές γνώσεις και διαδίδει τις ιδέες σε όλη την ανθρωπότητα. Εξυπηρετεί τις πιο σύνθετες και τις πιο απαιτητικές μορφές επικοινωνίας του με τους άλλους (π.χ. με τη λογοτεχνία εκφράζει τις καλλιτεχνικές του απαιτήσεις). Ικανοποιεί σύνθετες ανάγκες του (π.χ. απαντά σε σύνθετα επιστημονικά θέματα). Χρησιμοποιεί κατάλληλο λεξιλόγιο και σωστή σύνταξη. Εκφράζεται με πυκνότητα, ακριβολογία, σαφήνεια και λιτότητα. [...] (Από τον πρόλογο της έκδοσης)