ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΙΔΕΑΣ

Σκοπός αυτού του βιβλίου είναι να εξετάσει τη διαμόρφωση της ελληνικής πολιτικής για τη Μικρά Ασία από το 1914, όταν το θέμα ανέκυψε εξαιτίας των διώξεων κατά του ελληνικού στοιχείου από το νεοτουρκικό καθεστώς, έως τη στρατιωτική ήττα του 1922 και την εκρίζωση του Ελληνισμού μετά τη μακραίωνη παρουσία του στις ακτές της Ιωνίας.

Η πιο κατάλληλη οπτική για τη διακρίβωση της ελληνικής πολιτικής είναι η εξέτασή της υπό το πρίσμα του Εθνικού Διχασμού, του σχίσματος που προέκυψε ως συνέπεια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου. Η Μικρά Ασία ήταν ένα από τα βασικά στοιχεία της διαμάχης γύρω από τη σκοπιμότητα της συμμετοχής της Ελλάδας στον πόλεμο αυτό, και επ’ αυτής αναδείχθηκε μια θεμελιώδης διαφορά προσεγγίσεων μεταξύ του Βενιζέλου και του αντιβενιζελισμού. Ο Βενιζέλος ανέδειξε την Ιωνία ως άξονα της επιδίωξης της Μεγάλης Ιδέας, ενώ ο αντιβενιζελισμός υπήρξε επιφυλακτικός, σταθμίζοντας το μέγεθος της στρατιωτικής εμπλοκής, αλλά και τα δημογραφικά και γεωμορφολογικά δεδομένα της Μικράς Ασίας. Το 1920 ο αντιβενιζελισμός, παρά τις επιφυλάξεις του, ανέλαβε να συνεχίσει την πολιτική του Βενιζέλου. Πάντοτε όμως ήταν φανερή η τάση της ελληνικής πολιτικής ηγεσίας να διαμορφώνει τη στάση της βασιζόμενη περισσότερο στην εικαζόμενη ισχύ των Μεγάλων Δυνάμεων, ιδίως της Βρετανίας, και λιγότερο στις πραγματικές δυνατότητες της χώρας. Αυτό ήταν το καίριο σημείο, και όχι η επάνοδος του Κωνσταντίνου, που οδήγησε στην ήττα των Ελλήνων στη Μικρά Ασία.