ΚΕΙΜΕΝΑ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗΣ ,ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΔΟΚΙΜΙΑ

Αισθητική, Λογική, Ηθική φιλοσοφία, Ιστοριογραφία, Επιστήμη, ποίηση και τέχνη, πολιτική και οικονομία, δίκαιο και ιστορία. Ποιος θα μπορούσε ποτέ ‒εκτός αν του έλειπε η επίγνωση‒ να έχει την ψευδαίσθηση ότι θα φτάσει ώς τον πυρήνα αυτής της βιβλιοθήκης που μπορεί να σχηματίσει με τα έργα που έχει δημοσιεύσει ο Croce; Ποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι συνέλαβε το βάθος της εννοιολογικής του δομής, της θεωρίας του και της πρακτικής του πάνω στην αισθητική κριτική, της αναμόρφωσης και της ανακατασκευής που έκανε στο γέρικο πνευματικό οικοδόμημα της Ευρώπης και το σύγχρονο της Ιταλίας; Ο Croce είναι σαν να μη στοχάστηκε και σαν να μη δούλεψε, ή μάλλον να μην έζησε και να μην προχώρησε παρά συνδιαλεγόμενος, συζητώντας και διδάσκοντας με τη γραφίδα στο χέρι. Αίθουσα μελέτης; Εργαστήριο στοχασμού; Κελί φιλοσόφου; Το δωματιάκι του Βίκο, η σπηλιά του Ρουσσώ, το μαγαζί του J. Boehme, η τρώγλη του Σπινόζα, το καταφύγιο του Schopenhauer, το αυστηρό μελετητήριο του Καντ; Τίποτα το κοινό με τις φωλιές αυτών των μονιάδων. Ο Croce έχει ολόκληρο το σύμπαν στη διάθεσή του και όλα τα χρησιμοποιεί σαν να είναι στο σπίτι του. Φαίνεται να γράφει, κι όμως έτσι διδάσκει, καθοδηγεί και κυβερνά.